BİZİM GÜNLERİMİZDE

Sosyalizmden komünizme geçiş dönemine toplumun üretici güçlerinin şimdiye dek emsalsiz bir büyümesi damgasını vurmuştur. Komünist Partisi ve Sovyet Hükümeti, verim oranlarını artırmaya yardım eden, işi kolaylaştıran ve aynı zamanda işçilerin ustalığını artıran işgücünün makineleşmesine her zaman büyük önem vermiştir.

Mühendisliğin gelişmesi ile işgücünün makineleşmesi sanayisel işlemlerin otomatikleşmesi ile büyür ve sonra tam olarak uyuşur. Bizim günlerimizde tekniksel ilerleme artık, makineleşmenin en yüksek aşaması olan, yaygın otomatikleşme olmaksızın olası değildir.

Teknolojik süreçlerin hızlandırılması, temel ve yardımcı işlemlerin makineleşmesi, otomatik işlem ve üretim kontrolü uygulamayı gerekli kılmıştır.

Hatta Büyük Yurtsever Savaş’tan önce –S.S.C.B. halihazırda her türlü otomatik torna makineleri, cihazlar, aletler, aygıtlar üretmekteydi. Bu yüksek-kaliteli aygıtlar büyük çeşitli amaçlar için kullanılmaktadır: ultra-yüksek basınçlarda, sıcaklık derecelerinde, hızlarda ve gerilimlerde yeralan işlemleri sürekli kaydetmektedirler; sıvıların ve gazların akımını ölçerler; donmuş ve eritilmiş metal dizerler; hidroklorik asit üretimini, sarnıçlarda su düzeyini, şaftların işlenmesini, ve açık-ocak fırınlarının çalışma odasındaki sıcaklık derecesini kontrol ederler.

Bizim günlerimizde, sadece sanayisel süreçlerin kısmi otomatikleştirme yolu ile değil, ama ayrıca tüm-yönlü otomatikleştirme yolu ile çok şey yapılmıştır. Sovyetler Birliği’nin hemen hemen tam otomatik çok işletmeleri vardır: uzaktan kumandalı enerji istasyonları; insanların sadece otomatik ünitelere bakması gereken kimyasal işletmeler, ve diğerleri.

S.S.C.B.’de hidroelektrik enerji işletmeleri ve termik istasyonlarının tam-yönlü otomatikleştirilmesi için çok şey yapıldı. Birçok enerji işletmeleri sadece otomatik değillerdir, ama, genellikle birkaç kilometre uzakta merkezi kontrol odaları yanında, uzaktan kontrol edilirler. Kontrol odası mühendisinden alınan emirlere uygun olarak, otomatik aygıtlar üniteleri durdururlar veya başlatırlar, işlerini kontrol ederler, onları yağlarlar, vb.

Bazı hidroelektrik enerji işletmeleri o kadar yüksek derecede makineleşmiştirler ki sürekli bir insanın bulunmasına hiç gerek yoktur. Aletler türbinleri başlatırlar ya da durdururlar, tüketicilere enerji gönderirler, su girdisini düzenlerler. Böyle hidro-istasyonların makine odaları normalde kilit ve anahtar altındadırlar.

1952 sonunda Enerji İstasyonları Bakanlığı altında olan tüm çalışan hidroelektrik enerji işletmelerinin tüm üniteleri otomatik kontrol cihazları ile donatılmıştır. Dahası, büyük sayıda işletmeler, hidro-istasyonlar tarafından üretilen toplam enerjinin yüzde 50’den fazlası uzaktan kumanda kontrolü altına alınmıştı.

Otomasyon ayrıca yaygın olarak termik istasyonlarında kullanılmaktadır. Birkaç büyük termik istasyon tüm ana işlemlerin otomasyonu, uzaktan kumanda, kontrol ve işaretleşme dahil, ısıtma atölyeleri için tüm-yönlü otomasyonu uygulamaya koydular.

Otomasyon özellikle Sovyet metalürjisinde geniş bir alan buldu. Daha 1951’de, tüm dökme demirin yüzde 95’i ve tüm çeliğin yüzde 87’si otomatik eritme ve açık-ocak fırınlarında eritilmişti. Yuvarlama işlemlerinin otomasyonu kaliteyi iyileştirdi ve verim oranlarını yükseltti.

Metalurjide tüm yönlü otomasyon sadece işlemleri otomatik olarak düzenlemeyi olanaklı kılmaz, ama ayrıca, metalürji sanayisinde işçilerin yaşam şartlarını iyileştirmede büyük önemi olan uzaktan kumandayı da uygulamayı olanaklı kılar.

Sovyet mühendisleri tarafından demiryolları için tasarlanan otomatik engelleme sistemleri onların kapasitelerini artırdı, güvenilir trafiği sağladı ve demiryolu işçilerinin işini çok kolaylaştırdı. Demiryolu kazalarının önlenmesi için çok şey yapıldı. Birçok farklı otomatik aygıt trafiğin güvenliğini korumaktadır. Sürücü kırmızı ışıkta geçse bile, otomatik bir tren engeli hemen treni duraklamaya getirecektir. Eğer hareket eden makinenin önüne kırık bir ray çıkarsa aynı şey olacaktır. Binlerce demiryolu istasyonu, tamamen doğru değişimi garanti eden merkezi elektrik kontrol sistemleri ile donatılmıştır.

Ama otomatik aygıtlar sadece demiryollarında güvenlik amaçları için kullanılmamaktadır. Kimyasal işletmelerdeki sanayisel işlemler işçilerin sağlığı için genellikle tehlikeli ve zararlıdır. Bu yüzden azot ve anilin boyama sanayilerinde, soda, sentetik lastik, hidroklorik asit imalatındaki teknolojik işlemler otomatik olarak kontrol edilirler. Otomatik aygıtlar sıvıların giderlerini kontrol ederler, seviyelerinin belirlenmiş çizgilerin üstüne çıkmasını ya da altına düşmesini önlerler, sıcaklık derecelerini ve basınçları normalde tutarlar.

S.S.C.B.’nin kömür sanayisinde bir dizi maden ocağı, yeraltında çalışan makineler için uzaktan kumanda ve otomatik kontrol ile donatılmışlardır. 1952 sonu itibarı ile bu ilerici kontrol yöntemi 2 bin civarında kömür biçer-döver ve kömür kesicileri için ve 1600 nakledici hat için kullanılmaktaydı.

Gıda sanayi işletmelerinde, diğer erdemleri yanında otomasyon, titizlikle sıhhi şartların tutulmasına yardım etmektedir. Bu işletmelerde ve fabrikalarda ürünlere insan eli değmemektedir. Otomatik makineler çikolata kalıpları yapmakta, dondurma ve şeker paketlemekte, şekerlemeler için doldurmaları paylaştırmakta, bisküvileri kutulamakta, margarin kalıplarını parşömen kağıda sarmakta, hamur yoğurmaktadırlar.

Üretim hatlarında çengellenmiş otomatik makineler milyonlarca şişeyi noktasız temizlemekte, onları kurulamakta, bira, süt, likör ile doldurmakta ve kaplamaktadır. Otomatikler teneke gıdalar için teneke yapmakta, onları sardalya, tekir balığı, güveç sığır eti, havyar, yoğunlaştırılmış tatlı kaymak ile doldurmaktadırlar. Otomatik aygıtlar şeker arıtma, alkol damıtma, ekmek yapımı ve daha birçok diğer işlemleri düzenlemede ve kontrol etmede kullanılmaktadırlar.

Örneğin 1953 yılı boyunca, S.S.C.B.’de gıda ürünlerini akıtma, mühürleme ve ambalajlama için, yeni, iyileştirilmiş ve daha verimli otomatik hatlar kuruldu, sosis üretimi için, taze balık dondurma ve istifleme için yeni tipte teçhizatlar tasarlandı; çeşitli türlerde gıda ürünlerini tartmak ve paketlemek için otomatik makineler kuruldu.

Otomasyon sanayinin tüm dallarına girmektedir. Şimdi kağıt yapmaya, film bastırmaya, inşaat malzemesi imal etmeye yardımcı olmaktadır. Özellikle yıldan yıla daha hızlı büyüyen Sovyet makine-yapım sanayisinde önemli ve şerefli bir yer tutmaktadır. Yalnızca 1953’te Sovyet makine kurucuları, ulusal ekonominin teknik olarak daha da ilerlemesini sağlayan yaklaşık 700 yeni çeşitte ve modelde makine ve mekanizma tasarladılar. Bunlar yeni otomatik ve yarı-otomatik makineleri, ve yeni otomatik makine hatları tasarımlarını kapsamaktadır.

1936 ve 1946 yılları arasında ise sadece birkaç otomatik hat uygulamaya konmuştu, şimdi ise çok sayıda çalışanları vardır.

Otomatik hatlar halihazırda işçileri makine silindir kalıpları ve başları, otomobil vites kaplamaları, piston iğneleri ve yüzükleri, vb. gibi zor parçaları işlemekten kurtarmışlardır. Otomatik hatların inşasında daha ve daha da çok iş yapılmıştır. Son zamanlarda tarım makineleri için tırmık dişlerinin otomatik imalatı için orijinal yeni bir hat tasarımı işlemeye koyuldu. Aynı amaç için ikinci bir hat tamamlanmak üzeredir. Şimdi çelik çapa ve diğer zincirlerini, ve büyük güçlendirilmiş beton sütunlarının iskeletlerini monte etmek için yeni otomatik hatlar kullanılmaktadır. Otomobil tekerleklerinin otomatik kaynakla birleştirilmesi ve monte edilmesi için faaliyette olan bir hat vardır. Sovyet makine-yapım işletmeleri personeli tasarım büroları ile işbirliği içinde bir dizi yeni otomatik hat tamamlamaktadırlar. Entegral hatlara içinde birleştirilmiş otomatik makineler pist halkaları, bağlama vanaları ve saban demirleri ve dökme kalıp-tahtaları gibi diğer kütle-üretim makine parçaları üreteceklerdir. Vida somunu ve cıvata üretimi için birkaç otomatik hat tamamlanmak üzeredir. Jeneratör korunakları ve şaftlarının, ve diğer makine parçalarının üretimi için otomatik hat projeleri üzerinde çalışma başlamıştır.

Yine de, otomatik hatlar ama Sovyet mühendisliğinin hali hazırda tam otomatik girişimlere geçmiş olduğu sıçrama-noktası idiler, ve bu yönde daha ve daha çok hız toplamaktadır.

İlk otomatik otomotiv piston fabrikası inşa edileli çok uzun zaman olmadı, ve yine de, bir ikincisi, birincisinden daha iyi, halihazırda faaliyettedir, ve aynı tipte birkaç başka projeler başlatılmıştır. Otomatik bir bilye işletmesi tamamlanmak üzeredir.

Otomatik işletmelerin sayısı çoğalmakta ve çoğalmaya devam edecektir. Sovyet mühendisliğinin genel eğilimi böyledir. Daha fazla otomatik işletmelerin inşa edilmesi komünizmi inşa eden halk için canalıcı bir gerekliliktir.

Sırada elektrik ışık lamba imalatının bütün işleminin otomatik olarak gerçekleştirileceği otomatik işletmeler, ve vites-kutuları gibi böyle karmaşık ünitelerin imalatının tam olarak baştan sona makineleştirileceği diğerleri.

Otomatik işletmelerin otomotiv makineler için ve elektrik motorları gibi böyle karmaşık makineler için tüm elektrik aletlerini çıkaracağı zaman için fazla beklemeyeceğiz. Uzmanlara göre bu yarın bile değil, ama halihazırda Sovyet sanayisinin bugünüdür.